Προώθηση με ηλεκτρονικά μέσα – SPAM

Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει πολλές περιπτώσεις ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή αυτοματοποιημένων μέσων επικοινωνίας, όπως:

  • μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
  • υπηρεσίες μηνυμάτων με χρήση κινητής τηλεφωνίας (SMS, MMS)
  • υπηρεσίες φαξ
  • υπηρεσίες στιγμιαίων μηνυμάτων (instant messaging), π.χ. MSN, Yahoo Messenger, Google Chat, κ.ά.
  • υπηρεσίες ηλεκτρονικής ανταλλαγής μηνυμάτων, όπως σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, π.χ. Facebook, Twitter, Μyspace κ.ά.
  • κλήσεις χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση (π.χ. κάνοντας χρήση ενός αυτόματου συστήματος κλήσης).

Βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών με αυτά τα ηλεκτρονικά μέσα είναι η ύπαρξη προηγούμενης συγκατάθεσης του παραλήπτη, το λεγόμενο σύστημα «opt-in». Σε διαφορετική περίπτωση το μήνυμα αποτελεί ανεπιθύμητη διαφήμιση (spam). Ειδικότερα, στο άρθρο 11 του ν. 3471/2006, ο οποίος μεταφέρει στην ελληνική νομοθεσία την αντίστοιχη διάταξη του άρθρου 13 της Οδηγίας 2002/58/ΕΚ ορίζονται τα εξής: «Η χρησιμοποίηση αυτόματων συστημάτων κλήσης, ιδίως με χρήση συσκευών τηλεομοιοτυπίας (φαξ) ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, και γενικότερα η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών με οποιοδήποτε μέσο ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς, επιτρέπεται μόνο αν ο συνδρομητής συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώς».

Η μόνη εξαίρεση είναι όταν τα στοιχεία επαφής (π.χ. διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή κινητού τηλεφώνου ή λογαριασμού στις εφαρμογές Viber/WhatsApp) έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο πώλησης παρόμοιων προϊόντων/υπηρεσιών ή άλλης παρόμοιας προηγούμενης συναλλαγής. Τότε μπορούν να διαφημιστούν παρόμοια προϊόντα, αλλά θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στον παραλήπτη να αντιταχθεί με εύκολο τρόπο και σε κάθε μήνυμα στην περαιτέρω αποστολή τέτοιων μηνυμάτων. Συγκεκριμένα, η παράγραφος 3 του άρθρου 11 του ν. 3471/2006 ορίζει ότι «Τα στοιχεία επαφής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποκτήθηκαν νομίμως, στο πλαίσιο της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών ή άλλης συναλλαγής, μπορούν να χρησιμοποιούνται για την απευθείας προώθηση παρόμοιων προϊόντων ή υπηρεσιών του προμηθευτή ή για την εξυπηρέτηση παρόμοιων σκοπών, ακόμη και όταν ο αποδέκτης του μηνύματος δεν έχει δώσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεση του, υπό την προϋπόθεση ότι του παρέχεται κατά τρόπο σαφή και ευδιάκριτο η δυνατότητα να αντιτάσσεται, με εύκολο τρόπο και δωρεάν, στη συλλογή και χρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών του στοιχείων, και αυτό κατά τη συλλογή των στοιχείων επαφής, καθώς και σε κάθε μήνυμα, σε περίπτωση που ο χρήστης αρχικά δεν είχε διαφωνήσει σε αυτή τη χρήση».

Κάθε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή SMS/MMS που αποστέλλεται με διαφημιστικό σκοπό πρέπει να περιέχει την ταυτότητα του αποστολέα ή του διαφημιζόμενου και έναν τρόπο με τον οποίο ο παραλήπτης μπορεί να αντιταχθεί στην περαιτέρω αποστολή μηνυμάτων. Ειδικότερα, στην παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι: «Απαγορεύεται η αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, που έχουν σκοπό την άμεση εμπορική προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, όταν δεν αναφέρεται ευδιάκριτα και σαφώς η ταυτότητα του αποστολέα ή του προσώπου προς όφελος του οποίου αποστέλλεται το μήνυμα, καθώς επίσης και η έγκυρη διεύθυνση στην οποία ο αποδέκτης του μηνύματος μπορεί να ζητεί τον τερματισμό της επικοινωνίας».

Ο ν. 3471/2006 θεσπίζει, επίσης, τους κανόνες που εφαρμόζονται στην περίπτωση που η συγκατάθεση δίδεται με ηλεκτρονικά μέσα. Στο άρθρο 5 παρ. 3 αναφέρεται ότι ο υπεύθυνος επεξεργασίας εξασφαλίζει ότι ο χρήστης ή συνδρομητής ενεργεί έχοντας πλήρη επίγνωση των συνεπειών της δήλωσής του, η οποία καταγράφεται με ασφαλή τρόπο, είναι ανά πάσα στιγμή προσβάσιμη στον χρήστη ή συνδρομητή και μπορεί οποτεδήποτε να ανακληθεί. Η ελληνική Αρχή έχει εκδώσει την οδηγία 2/2011 στην οποία παρέχει μια σειρά από βέλτιστες πρακτικές ως προς τη λήψη συγκατάθεσης με ηλεκτρονικά μέσα για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης. Σύμφωνα με την οδηγία, οι υπεύθυνοι επεξεργασίας πρέπει να εφαρμόζουν μηχανισμούς επιβεβαίωσης της συγκατάθεσης «opt-in», προσαρμοσμένους στο συγκεκριμένο ηλεκτρονικό μέσο που χρησιμοποιείται. Δείτε στην οδηγία παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής για τη λήψη συγκατάθεσης σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση (email, SMS, τηλεφωνική κλήση, κ.λπ.).

Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι στην περίπτωση μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αφορούν την εμπορική προώθηση αγαθών ή υπηρεσιών, ο αποστολέας υποχρεούται (σύμφωνα με το Π.Δ. 131/2003 που αφορά νομικά ζητήματα υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας στην εσωτερική αγορά) να αναφέρει τον εμπορικό χαρακτήρα του περιεχομένου στο θέμα του μηνύματος.