Συχνές ερωτήσεις

1. Χορηγεί η Αρχή άδεια σε νοσηλευτικό ίδρυμα για την επεξεργασία των δεδομένων υγείας;

 

Βάσει του νέου κανονιστικού πλαισίου προστασίας προσωπικών δεδομένων, όπως διαμορφώθηκε με τον ΓΚΠΔ 2016/679 και το νόμο 4624/2019, και όπως έκρινε η Αρχή με την απόφαση 46/2018, καταργήθηκε η αρμοδιότητα της Αρχής για χορήγηση αδειών για την επεξεργασία και για την ίδρυση και λειτουργία αρχείου με βάση το άρθρο 7 του ν. 2472/1997. Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας φέρουν το βάρος συμμόρφωσης με τις επιταγές του ΓΚΠΔ, αξιοποιώντας προς τούτο την έως τώρα διαμορφωθείσα νομολογία της Αρχής, που είναι πλούσια σε όλα τα θέματα (όπως σχετικά με την πρόσβαση τρίτου σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για δικαστική χρήση).

 

2. Δικαιούται ένας ασθενής να λάβει αντίγραφα του ιατρικού του φακέλου από το νοσηλευτικό ίδρυμα στο όποιο έχει νοσηλευτεί;

 

Κάθε ασθενής έχει δικαίωμα να λαμβάνει γνώση του ιατρικού του φακέλου και να ζητεί τη χορήγηση αντιγράφων του. Το δικαίωμα αυτό συνιστά άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης του υποκειμένου, σύμφωνα με το άρθρο 15 του ΓΚΠΔ. Επιπλέον, το δικαίωμα αυτό προβλέπεται ρητά και στο νόμο 3418/2005 (Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας, άρθρο 14 παρ. 8). Για την άσκηση του δικαιώματος αυτού ο ασθενής καταθέτει σχετική αίτηση στο νοσηλευτικό ίδρυμα. Σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθεί το δικαίωμα αυτό, ο ασθενής μπορεί να υποβάλει καταγγελία στην Αρχή για μη ικανοποίηση του δικαιώματος πρόσβασης από τον υπεύθυνο επεξεργασίας.

 

3. Δικαιούται ένας ασθενής να ζητήσει από το νοσηλευτικό ίδρυμα να διαγράψει τον ιατρικό του φάκελο από τα αρχεία του;

 

Το νοσηλευτικό ίδρυμα υποχρεούται βάσει του νόμου 3418/2005 (άρθρο 14 παρ. 4) να τηρεί τα ιατρικά αρχεία για μια εικοσαετία από την τελευταία επίσκεψη του ασθενούς. Συνεπώς, ο ασθενής δεν δικαιούται να ζητήσει τη διαγραφή των προσωπικών του δεδομένων που τηρούνται στα ιατρικά αρχεία του νοσηλευτικού ιδρύματος.

 

4. Δικαιούται το νοσοκομείο να διαγράψει τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών από τα αρχεία του;

 

Σύμφωνα με το νόμο 3418/2005 (άρθρο 14 παρ. 4) το νοσηλευτικό ίδρυμα υποχρεούται να διατηρεί τα ιατρικά αρχεία για μια εικοσαετία από την τελευταία επίσκεψη του ασθενούς. Συνεπώς, πριν από την πάροδο του χρονικού αυτού διαστήματος το νοσηλευτικό ίδρυμα δεν δικαιούται να διαγράψει τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών από τα αρχεία του.

 

5. Δικαιούται το νοσηλευτικό ίδρυμα να χορηγήσει αντίγραφα του ιατρικού φακέλου ασθενούς που έχει αποβιώσει σε τρίτο;

 

Η επεξεργασία δεδομένων θανόντος (βλ. σχετικές αποφάσεις 100/2001, 32/2006, 44/2009, 38/2010) δεν εμπίπτει στις διατάξεις της νομοθεσίας περί επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων. Το σχετικό αίτημα χορήγησης αντιγράφων ιατρικού φακέλου ασθενούς που έχει αποβιώσει σε τρίτο κρίνεται, ιδίως, στη βάση των διατάξεων 13 παρ. 6 και 14 παρ. 8 του νόμου 3418/2005.

 

6. Μπορεί κάποιος τρίτος να λάβει αντίγραφα ιατρικού φακέλου ασθενούς;

 

Δικαίωμα πρόσβασης στον ιατρικό φάκελο έχει ο ίδιος ο ασθενής, στον οποίο αφορούν τα δεδομένα, ο νόμιμος αντιπρόσωπός του (γονέας, δικαστικός συμπαραστάτης ή προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης) ή νομίμως εξουσιοδοτούμενο από τον ασθενή πρόσωπο (πληρεξούσιος δικηγόρος). Πέραν των προσώπων αυτών μπορεί ένας τρίτος να ζητήσει από το νοσηλευτικό ίδρυμα να του χορηγηθούν στοιχεία του ιατρικού φακέλου του ασθενούς. Στη σχετική αίτησή του προς το νοσηλευτικό ίδρυμα ο αιτών-τρίτος πρέπει να επικαλείται και να αποδεικνύει, καταρχήν, το σκοπό για τον οποίο ζητεί τη χορήγηση των δεδομένων (π.χ. με τη προσκόμιση του σχετικού δικογράφου, εφόσον η χορήγηση των αιτούμενων δεδομένων υγείας τρίτου ζητείται στο πλαίσιο συγκεκριμένης δικαστικής χρήσης).

 

7. Εξετάζει η Αρχή αιτήματα που αφορούν σε πρόσβαση τρίτων σε δεδομένα υγείας;

 

Η Αρχή δεν έχει αρμοδιότητα να απαντά σε αιτήματα ή ερωτήματα που αφορούν πρόσβαση τρίτων σε δεδομένα υγείας ή δεδομένα που τηρούνται στον ιατρικό φάκελο ασθενούς (βλ. απόφαση Αρχής με αριθ. 52/2018).

 

8. Μπορεί το νοσηλευτικό ίδρυμα να χρησιμοποιήσει στοιχεία από τον ιατρικό φάκελο του ασθενούς για να υποστηρίξει μια υπόθεσή του στα δικαστήρια;

 

Το νοσηλευτικό ίδρυμα επιτρέπεται καταρχήν να χρησιμοποιήσει στοιχεία του ιατρικού φακέλου του ασθενούς που είναι αναγκαία για την αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση δικαιώματός του σε υποθέσεις που αφορούν στην ιατρική ευθύνη και εν γένει την παροχή υπηρεσιών υγείας (άρθρο 9 παρ. 1, στοιχείο στ του ΓΚΠΔ). Το νοσηλευτικό ίδρυμα οφείλει να εξετάσει την υποχρέωση προηγούμενης ενημέρωσης των ενδιαφερομένων ασθενών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις των άρθρων 13 και 14 του ΓΚΠΔ 2016/679.

 

9. Μπορεί ιατρός του νοσηλευτικού ιδρύματος να χρησιμοποιήσει στοιχεία από τον ιατρικό φάκελο του ασθενούς για να υποστηρίξει μια υπόθεσή του στα δικαστήρια;

 

Οι ιατροί που απασχολούνται στο νοσηλευτικό ίδρυμα μπορούν να χρησιμοποιήσουν στοιχεία του ιατρικού φακέλου του ασθενούς για το σκοπό της παροχής ιατρικής φροντίδας/υπηρεσιών υγείας. Επίσης οι θεράποντες ιατροί του ασθενούς μπορούν να προβούν σε δικαστική χρήση στοιχείων του ιατρικού φακέλου του ασθενούς, εφόσον τα δεδομένα είναι αναγκαία για την αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση δικαιώματός τους ενώπιον δικαστηρίου ή πειθαρχικού οργάνου σε υποθέσεις που αφορούν ιατρική ευθύνη και εν γένει την παροχή υπηρεσιών υγείας σε συγκεκριμένο ασθενή. Το νοσηλευτικό ίδρυμα, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, οφείλει να εξετάσει την υποχρέωση ενημέρωσης των ενδιαφερομένων ασθενών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις των άρθρων 13 και 14 του ΓΚΠΔ 2016/679.

 

10. Μπορεί ένας ερευνητής να ζητήσει να έχει πρόσβαση στα αρχεία του νοσηλευτικού ιδρύματος για το σκοπό της διενέργειας επιστημονικής έρευνας;

 

Η Αρχή κρίνει παγίως (βλ. ενδεικτικά σχετικές αποφάσεις 46/2004, 47/2004, 16/2005, 32/2006) ότι η διενέργεια επιστημονικής έρευνας συνιστά νόμιμο σκοπό επεξεργασίας, μεταξύ άλλων, και λόγω του ότι σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος η ανάπτυξη και η προαγωγή της έρευνας αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Η πρόσβαση στα αρχεία του νοσηλευτικού ιδρύματος συνιστά επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων, η οποία επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, βάσει του άρθρου 9 παρ. 2 του ΓΚΠΔ και του άρθρου 22 παρ. 1 του ν.4624/2019. Περαιτέρω, με τη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 1 στοιχ. β΄ του ΓΚΠΔ 2016/679 εισάγεται τεκμήριο συμβατότητας για την περαιτέρω επεξεργασία που πραγματοποιείται προς το δημόσιο συμφέρον ή για σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή για στατιστικούς σκοπούς, σύμφωνα με τα οριζόμενα στη διάταξη του άρθρου 89 παρ. 1 του ΓΚΠΔ 2016/679 («περιορισμός του σκοπού»).

 

11. Μπορεί ένας ιδιώτης ιατρός να χρησιμοποιήσει στοιχεία από το ιατρικό αρχείο που τηρεί και να τα δημοσιεύσει σε ένα επιστημονικό άρθρο;

 

Η διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας συνιστά νόμιμο σκοπό επεξεργασίας, μεταξύ άλλων, και λόγω του ότι, σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος, η ανάπτυξη και η προαγωγή της έρευνας αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Η επεξεργασία των ειδικών κατηγοριών δεδομένων, εν προκειμένω των δεδομένων που αφορούν την υγεία, για την διεξαγωγή της επιστημονικής έρευνας καθώς και η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της πρέπει να υπόκειται σε κατάλληλες εγγυήσεις, σύμφωνα με το άρθρο 89 του ΓΚΠΔ 2016/679. Οι εγγυήσεις αυτές διασφαλίζουν ότι έχουν θεσπιστεί τα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, ιδίως για την τήρηση της αρχής της ελαχιστοποίησης των δεδομένων. Συνεπώς, η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας από τον ιδιώτη ιατρό, ο οποίος διεξάγει έρευνα με βάση το ιατρικό του αρχείο, πρέπει να γίνεται με χρήση ψευδωνύμων ή με τρόπο, ώστε να μην επιτρέπεται ή να μην επιτρέπεται πλέον η ταυτοποίηση των υποκειμένων των δεδομένων (ανωνυμοποίηση), εκτός εάν έχει τη ρητή συγκατάθεση των υποκειμένων για την συμπερίληψη προσωπικών στοιχείων ταυτοποίησης στο επιστημονικό άρθρο. Εξάλλου, το άρθρο 14 παρ. 5 του νόμου 3418/2005 προβλέπει ότι σε περίπτωση επιστημονικών δημοσιεύσεων ο ιατρός λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να μη γνωστοποιείται με οποιονδήποτε τρόπο η ταυτότητα του ασθενούς. Αν, λόγω της φύσης της δημοσίευσης, είναι αναγκαία η αποκάλυψη της ταυτότητας του ασθενούς ή στοιχείων που υποδεικνύουν ή μπορούν να οδηγήσουν στην εξακρίβωση της ταυτότητάς του, απαιτείται η ειδική έγγραφη συναίνεσή του.

 

12. Είναι νόμιμη η εγκατάσταση καμερών σε νοσηλευτικά ιδρύματα;

 

Η εγκατάσταση καμερών σε νοσηλευτικά ιδρύματα είναι νόμιμη για το σκοπό της ασφάλειας προσώπων και αγαθών, όπου καταρχήν δεν μπορεί να έχει πρόσβαση ένας επισκέπτης ή ασθενής (άρθρο 20 παρ. 1 της οδηγίας 1/2011). Η εγκατάσταση καμερών σε νοσηλευτικά ιδρύματα για το σκοπό της παροχής υπηρεσιών υγείας είναι νόμιμη υπό τις προϋποθέσεις που θέτει η παράγραφος 2 του άρθρου 20 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής.