Ονομαστικά Αρχεία Επιβατών - PNR

Τα δεδομένα PNR (Passenger Name Record) είναι πληροφορίες που παρέχουν οι επιβάτες και συλλέγονται από τους αερομεταφορείς κατά τις διαδικασίες κράτησης και ελέγχου εισιτηρίων. Οι οικονομικοί φορείς μη μεταφορέων, όπως τα ταξιδιωτικά πρακτορεία και οι ταξιδιωτικοί πράκτορες, πωλούν ταξίδια οργανωμένα με ναυλωμένες πτήσεις (charter) για τις οποίες, επίσης, συλλέγουν και επεξεργάζονται δεδομένα PNR από τους πελάτες τους.

Τα δεδομένα PNR περιλαμβάνουν διάφορους τύπους πληροφοριών, όπως ημερομηνίες ταξιδιού, δρομολόγιο ταξιδιού, πληροφορίες εισιτηρίων, στοιχεία επικοινωνίας, πληροφορίες για τις αποσκευές και πληροφορίες πληρωμής.

Η ΕΕ, κρίνοντας ότι τα δεδομένα PNR αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο επιβολής του νόμου που διευκολύνει την πρόληψη, ανίχνευση και διερεύνηση της τρομοκρατίας και άλλων μορφών σοβαρής εγκληματικότητας (όπως τα ναρκωτικά, η εμπορία ανθρώπων, η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και άλλα), το οποίο επιτρέπει, μέσω της αξιολόγησης των δεδομένων PNR, τον εντοπισμό προσώπων τα οποία πριν από την ανάλυση αυτών των δεδομένων δεν θα ελέγχονταν από τις αρχές για εμπλοκή σε τρομοκρατία ή σε σοβαρό έγκλημα, οδήγησε στην υιοθέτηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/681 σχετικά με τη χρήση των δεδομένων που περιέχονται στις καταστάσεις ονομάτων επιβατών (PNR) για την πρόληψη, ανίχνευση, διερεύνηση και δίωξη τρομοκρατικών και σοβαρών εγκλημάτων. Η Οδηγία αυτή ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με τον ν. 4579/2018.

Σύμφωνα με τον νόμο αυτό οι αερομεταφορείς των πτήσεων εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες προσγειώνονται σε ελληνικό έδαφος ή απογειώνονται από αυτό, υποχρεούνται να διαβιβάζουν σε αρμόδια υπηρεσία της ελληνικής αστυνομίας καθοριζόμενης στον νόμο, τη Μονάδα Στοιχείων Επιβατών, δεδομένα που περιέχονται στα ονομαστικά αρχεία επιβατών (Passenger Name Record). Η επεξεργασία των δεδομένων PNR που συλλέγονται γίνεται μόνο για τον σκοπό της πρόληψης, διερεύνησης και δίωξης τρομοκρατικών και σοβαρών εγκλημάτων. Η επεξεργασία, δηλαδή συλλογή, χρήση, διατήρηση αλλά και ανταλλαγή των δεδομένων αυτών με τα υπόλοιπα κράτη μέλη και την Ευρωπόλ, ρυθμίζεται αναλυτικά στον νόμο. Επίσης, καθορίζονται περιοριστικά τα σοβαρά εγκλήματα για τα οποία στοιχειοθετείται η επεξεργασία των δεδομένων, καθώς και τα συγκεκριμένα δεδομένα που περιλαμβάνονται στα συλλεγόμενα ονομαστικά αρχεία επιβατών (PNR). Επιπλέον, προβλέπεται ο ορισμός με αποκλειστική απασχόληση υπευθύνου προστασίας δεδομένων (DPO) προκειμένου να διασφαλίζεται η σύννομη επεξεργασία των δεδομένων PNR (βλ. άρθρο 7 του ν. 4579/2018).

Τα δεδομένα διατηρούνται για περίοδο πέντε (5) ετών, ενώ έξι (6) μήνες μετά τη διαβίβασή τους αποπροσωποποιούνται με την κάλυψη συγκεκριμένων ταυτοποιητικών στοιχείων.

 

Διεθνείς συμφωνίες PNR

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη από το 2007, είχε συνάψει συμφωνίες με τρίτες χώρες για τη διαβίβαση στοιχείων επιβατών PNR. Αυτές οι συμφωνίες ανανεώνονται μετά τη λήξη της ισχύος τους. Σήμερα είναι σε ισχύ συμφωνίες με την Αυστραλία και με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (οι οποίες τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2012). Η ΕΕ είχε εξάλλου υπογράψει παρόμοια συμφωνία και με τον Καναδά στις 25 Ιουνίου του 2014, η οποία ωστόσο, βάσει της γνωμοδότησης της 26ης Ιουλίου του 2017 του Δικαστηρίου, αποφασίσθηκε ότι δεν μπορεί να ολοκληρωθεί υπό τη σημερινή της μορφή. Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι συμβατή με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έθεσε συγκεκριμένους όρους που θα πρέπει να συντρέχουν προκειμένου να είναι σύννομη μια τέτοια συμφωνία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατόπιν εξουσιοδότησης που έλαβε από το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2017, ξεκίνησε νέες διαπραγματεύσεις PNR με τον Καναδά τον Ιούνιο του 2018.