Η Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία (Ευρωπόλ) είναι ο αρμόδιος οργανισμός της ΕΕ για την επιβολή του νόμου. Αποστολή της είναι να συμβάλει στη δημιουργία μιας ασφαλέστερης Ευρώπης, βοηθώντας τις αστυνομικές αρχές και τις αρχές επιβολής του νόμου στα κράτη μέλη της ΕΕ και βελτιώνοντας τη συνεργασία μεταξύ αυτών.

Η ίδρυση της Ευρωπόλ συμφωνήθηκε αρχικά στο πλαίσιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση της 7ης Φεβρουαρίου 1992, ενώ οι σχετικές ρυθμίσεις περιλαμβάνονταν στην Πράξη του Συμβουλίου της 26ης Ιουλίου 1995 «για την κατάρτιση της σύμβασης για την ίδρυση Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας δυνάμει του άρθρου Κ.3 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση» (Σύμβαση Ευρωπόλ). Σύμφωνα με τη Σύμβαση αυτή, σκοπός της Ευρωπόλ ήταν «να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών και τη συνεργασία τους κατά την πρόληψη και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών και άλλων σοβαρών μορφών διεθνούς εγκληματικότητας, εφόσον υφίστανται συγκεκριμένες ενδείξεις για την ύπαρξη εγκληματικής δομής ή οργάνωσης και εφόσον οι αναφερθείσες μορφές εγκληματικότητας θίγουν δύο ή περισσότερα κράτη μέλη, κατά τρόπον ώστε, λαμβάνοντας υπόψη την έκταση, τη βαρύτητα και τις επιπτώσεις των αξιοποίνων πράξεων, να επιβάλλεται η κοινή δράση των κρατών μελών». Με το άρθρο 24 της Σύμβασης Ευρωπόλ, δημιουργείται ανεξάρτητη κοινή αρχή ελέγχου, η οποία έχει ως έργο, τηρουμένων των διατάξεων της Σύμβασης, να ελέγχει κατά πόσο με τη δραστηριότητα της Ευρωπόλ παραβιάζονται, κατά την αποθήκευση, επεξεργασία και χρήση των δεδομένων που διαθέτει η Ευρωπόλ, τα δικαιώματα των προσώπων.

Η εν λόγω Σύμβαση υπέστη σειρά τροποποιήσεων, οι οποίες περιελήφθησαν σε τρία πρωτόκολλα, και τελικά αντικαταστάθηκε από την Απόφαση 2009/371/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 6ης Απριλίου 2009 «για την ίδρυση Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Ευρωπόλ)». Σύμφωνα με την Απόφαση αυτή, αποστολή της Ευρωπόλ ήταν «η υποστήριξη και η ενίσχυση της δράσης των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών και της αμοιβαίας συνεργασίας τους για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας και άλλων μορφών σοβαρού εγκλήματος που επηρεάζουν δύο ή περισσότερα κράτη μέλη».

Η Απόφαση αυτή προέβλεπε, επίσης, μεταξύ άλλων, και την ίδρυση της Κοινής Αρχής Ελέγχου της Ευρωπόλ, μιας ανεξάρτητης αρχής επιφορτισμένης με τη διασφάλιση της συμμόρφωσης της Ευρωπόλ προς τις βασικές αρχές της προστασίας δεδομένων.

Ωστόσο, από την 01/05/2017 επήλθε μεταβολή της δομής εποπτείας της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα της Ευρωπόλ, καθώς άρχισε η εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/794 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2016 «για τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ) και την αντικατάσταση και κατάργηση των αποφάσεων του Συμβουλίου 2009/371/ΔΕΥ, 2009/934/ΔΕΥ, 2009/935/ΔΕΥ, 2009/936/ΔΕΥ και 2009/968/ΔΕΥ» (Κανονισμός Ευρωπόλ). Ειδικότερα, με τον νέο Κανονισμό Ευρωπόλ, οι εθνικές Αρχές Προστασίας Δεδομένων εξακολουθούν να ελέγχουν τη νομιμότητα των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που παρέχουν τα κράτη μέλη στην Ευρωπόλ, ενώ ο Ευρωπαίος Επόπτης Προσωπικών Δεδομένων (ΕΕΠΔ) ανέλαβε να ελέγχει τη νομιμότητα της επεξεργασίας δεδομένων από την Ευρωπόλ. Ωστόσο, o ΕΕΠΔ και οι εθνικές εποπτικές αρχές εξακολουθούν να συνεργάζονται στενά σε ειδικά ζητήματα για τα οποία απαιτείται ανάμειξη κράτους μέλους και θα πρέπει να διασφαλίζουν την ενιαία εφαρμογή του νέου Κανονισμού στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συνεργασία αυτή πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Συμβουλίου Συνεργασίας της Ευρωπόλ (Europol Cooperation Board), ενός οργάνου που θεσπίζεται με το άρθρο 45 του νέου Κανονισμού Ευρωπόλ. Το Συμβούλιο Συνεργασίας έχει συμβουλευτικά καθήκοντα και απαρτίζεται από έναν εκπρόσωπο της εθνικής αρχής ελέγχου κάθε κράτους μέλους και από τον ΕΕΠΔ.

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων, η οποία είναι αρμόδια για την εποπτεία της ορθής εφαρμογής των αρχών προστασίας δεδομένων σε εθνικό επίπεδο, εκπροσωπείται σε αυτό με ένα τακτικό και ένα αναπληρωματικό μέλος και συμμετέχει στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου που πραγματοποιούνται στις Βρυξέλλες.

Περισσότερα για τη δραστηριότητα τόσο της ΚΕΑ Ευρωπόλ όσο και του εποπτικού οργάνου, του Συμβουλίου Συνεργασίας, μπορείτε να βρείτε στις ετήσιες εκθέσεις της Αρχής.