Δικαίωμα αίτησης διαγραφής από τον κατάλογο αποτελεσμάτων μηχανής αναζήτησης

Τι αφορά το δικαίωμα αίτησης διαγραφής;

 

Ένα φυσικό πρόσωπο (υποκείμενο των δεδομένων) μπορεί να ζητήσει από τον φορέα εκμετάλλευσης μιας μηχανής αναζήτησης στο διαδίκτυο να απαλείψει έναν ή περισσότερους συνδέσμους ιστοσελίδων (που περιέχουν δημοσιευμένες πληροφορίες σχετικές με το πρόσωπό του) από τον κατάλογο αποτελεσμάτων ο οποίος εμφανίζεται κατόπιν αναζήτησης με το ονοματεπώνυμό του («δικαίωμα αίτησης διαγραφής»). Για παράδειγμα, μπορεί να ζητήσει τη διαγραφή συνδέσμου αναφορικά με παλιό άρθρο εφημερίδας που αφορά ένα δάνειο που έχει εξοφλήσει προ πολλού. Ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης υποχρεούται να διαγράψει τον αναφερόμενο σύνδεσμο εφόσον δεν πρόκειται για δημόσιο πρόσωπο ή εφόσον το γενικό δημόσιο συμφέρον για πρόσβαση στις πληροφορίες δεν υπερισχύει του συμφέροντος του υποκειμένου των δεδομένων.

Το ως άνω δικαίωμα αναγνωρίστηκε με την απόφαση ΔΕΕ της 13.05.2014 για Google Spain SL & Google Inc κατά Agencia Espanola De Proteccion De Datos & Mario Costeja Gonzalez C-131/12 όταν η επεξεργασία δεδομένων είναι ασύμβατη με τις επιταγές της προϊσχύσασας Οδηγίας 95/46/ΕΚ.

Το δικαίωμα αυτό εμπλουτίστηκε στον ΓΚΠΔ καθώς τόσο το άρθρο 17 (δικαίωμα στη λήθη) όσο και το άρθρο 21 (δικαίωμα εναντίωσης) μπορούν να αποτελέσουν τη νομική βάση για τις σχετικές αιτήσεις διαγραφής.

Το πεδίο εφαρμογής και η έκταση του ως άνω δικαιώματος προσδιορίστηκαν στη συνέχεια από το ΔΕΕ σε δύο νέες αποφάσεις της 24ης Σεπτεμβρίου 2019 C-136/17[1]  και C-507/17[2].


[1] Στην απόφαση αυτή το ΔΕΕ παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την απάλειψη συνδέσμου από τον κατάλογο αποτελεσμάτων, ο οποίος οδηγεί σε περιεχόμενο που περιλαμβάνει δεδομένα ειδικών κατηγοριών.

[2] Στην απόφαση αυτή το ΔΕΕ έκρινε ότι ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης, όταν κάνει δεκτή αίτηση διαγραφής συνδέσμων, δεν υποχρεούται να διαγράφει τους συνδέσμους αυτούς ως προς όλες τις εκδοχές της μηχανής αναζήτησης που εκμεταλλεύεται, αλλά μόνον ως προς τις εκδοχές της που αντιστοιχούν στο σύνολο των κρατών μελών (στην Ευρωπαϊκή Ένωση).

 

Η ικανοποίηση του δικαιώματος οδηγεί σε πλήρη διαγραφή των δεδομένων;

 

Η ικανοποίηση του δικαιώματος αίτησης διαγραφής δεν οδηγεί στην πλήρη διαγραφή των δεδομένων ακόμα και αν δεν εμφανίζονται οι επίμαχοι σύνδεσμοι στον κατάλογο αποτελεσμάτων της μηχανής αναζήτησης.

Και αυτό γιατί το αρχικό περιεχόμενο εξακολουθεί να είναι προσβάσιμο όταν χρησιμοποιούνται άλλα κριτήρια αναζήτησης, πέρα από το ονοματεπώνυμο, ή είναι διαθέσιμο στον αρχικό ιστοτόπο προέλευσης στον οποίο έγινε η ανάρτηση.

 

Πως ασκείται το δικαίωμα αίτησης διαγραφής;

 

Το υποκείμενο των δεδομένων μπορεί να υποβάλει αίτημα στον φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης (πχ Google[1], Bing[2]) συμπληρώνοντας τη σχετική φόρμα που παρέχεται στο διαδικτυακό του τόπο για διαγραφή αποτελεσμάτων που εμφανίζονται στον κατάλογο αποτελεσμάτων της μηχανής αναζήτησης κατόπιν αναζήτησης με το ονοματεπώνυμο.

Για να είναι πλήρης η αίτηση, ο αιτών πρέπει να προσδιορίσει την ακριβή διεύθυνση (URL) του αποτελέσματος για το οποίο ζητά τη διαγραφή (για να γίνει αυτό, προτείνεται «δεξί κλικ» στον επίμαχο σύνδεσμο των αποτελεσμάτων και επιλογή «αντιγραφή διεύθυνσης συνδέσμου»). Επίσης, ο αιτών πρέπει να προσδιορίσει τους λόγους για τους οποίους ζητεί τη διαγραφή των επίμαχων αποτελεσμάτων.


[2] Η φόρμα της μηχανής Bing είναι διαθέσιμη στο https://www.bing.com/webmaster/tools/eu-privacy-request.

 

Ποιος ο χρόνος απάντησης του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης στο αίτημα διαγραφής;

 

Ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης οφείλει να απαντήσει στο υποκείμενο των δεδομένων χωρίς καθυστέρηση και το αργότερο σε έναν μήνα από την υποβολή του αιτήματος.

Η προθεσμία του ενός μηνός μπορεί να παραταθεί για δύο μήνες, εάν το αίτημα είναι πολύπλοκο ή ο αριθμός των αιτημάτων είναι μεγάλος.

Ωστόσο, ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να ενημερώσει το υποκείμενο των δεδομένων για την παράταση αυτή εντός μηνός από την υποβολή του αιτήματος.

 

Τι γίνεται σε περίπτωση άρνησης του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης για κατάργηση/διαγραφή συνδέσμου;

 

Σε περίπτωση που ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης δεν απαντήσει  στο αίτημα διαγραφής ή η απάντηση δεν είναι ικανοποιητική, το υποκείμενο των δεδομένων μπορεί να υποβάλει καταγγελία στην Αρχή. Μαζί με την καταγγελία, πρέπει να υποβληθούν στην Αρχή:

  • αντίγραφο του αιτήματος διαγραφής και
  • αντίγραφο της απάντησης του φορέα εκμετάλλευσης στο αίτημα.

Πληροφορίες για υποβολή καταγγελίας στην Αρχή είναι διαθέσιμες εδώ (μπορεί να γίνει χρήση της ηλεκτρονικής φόρμας για καταγγελία παραβίασης δικαιώματος).

 

Ποια είναι τα κριτήρια για την αξιολόγηση καταγγελίας στην εποπτική αρχή κατόπιν άρνησης του φορέα εκμετάλλευσης για κατάργηση/διαγραφή συνδέσμου;

 

Η Ομάδα εργασίας του άρθρου 29, στη Γνώμη της WP 225, 26-11-2014, διαμόρφωσε έναν κατάλογο κοινών κριτηρίων αξιολόγησης για τον χειρισμό από τις ευρωπαϊκές αρχές προστασίας δεδομένων των σχετικών προσφυγών, που υποβάλλονται στα εθνικά γραφεία τους, μετά την άρνηση διαγραφής/κατάργησης συνδέσμου/ων από μηχανές αναζήτησης. Τα κοινά κριτήρια αξιολόγησης είναι τα παρακάτω:

  1. Το αποτέλεσμα αναζήτησης αφορά φυσικό πρόσωπο, δηλαδή άτομο; Και το αποτέλεσμα αναζήτησης εμφανίζεται με βάση το όνομα του υποκειμένου των δεδομένων;
  2. Το υποκείμενο των δεδομένων διαδραματίζει ρόλο στη δημόσια ζωή; Είναι δημόσιο πρόσωπο;
  3. Το υποκείμενο των δεδομένων είναι ανήλικος;
  4. Τα δεδομένα είναι ακριβή;
  5. Τα δεδομένα είναι συναφή κι όχι περισσότερα από όσα χρειάζονται;
  6. Αφορούν την επαγγελματική ζωή του υποκειμένου;
  7. Το αποτέλεσμα της αναζήτησης συνδέεται με πληροφορίες που φέρεται να συνιστούν ρητορική μίσους/συκοφαντία/δυσφήμιση ή ανάλογα αδικήματα στον τομέα της έκφρασης κατά του προσφεύγοντος;
  8. Τα δεδομένα αντικατοπτρίζουν προσωπική γνώμη ή φαίνεται να είναι επιβεβαιωμένο γεγονός;
  9. Είναι ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα;
  10. Είναι τα δεδομένα επικαιροποιημένα; Τα στοιχεία διατίθενται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από όσο απαιτείται για τον επιδιωκόμενο σκοπό;
  11. Η δημοσιοποίηση των δεδομένων έχει δυσανάλογες αρνητικές επιπτώσεις για την ιδιωτική ζωή του υποκειμένου των δεδομένων;
  12. Το αποτέλεσμα της αναζήτησης συνδέεται με πληροφορίες που θέτουν το υποκείμενο των δεδομένων σε κίνδυνο;
  13. Ποιες είναι οι εν γένει περιστάσεις υπό τις οποίες δημοσιεύτηκαν τα δεδομένα; Δημοσιοποιήθηκαν τα δεδομένα αυτά από το ίδιο το υποκείμενο; Θα μπορούσε να υπάρξει εύλογη προσδοκία από το υποκείμενο ότι τα δεδομένα θα δημοσιοποιηθούν;
  14. Το αρχικό κείμενο έχει δημοσιευθεί στο πλαίσιο δημοσιογραφικών σκοπών;
  15. Ο εκδότης των δεδομένων έχει τη νομική δύναμη ή τη νομική υποχρέωση να καθιστά τα δεδομένα διαθέσιμα στο κοινό;
  16. Τα δεδομένα αφορούν σε ποινικό αδίκημα;

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων εξέδωσε τις Κατευθυντήριες γραμμές 5/2019 σχετικά με «τα κριτήρια που διέπουν το δικαίωμα στη λήθη, σύμφωνα με τον ΓΚΠΔ, στις περιπτώσεις μηχανών αναζήτησης», στις οποίες γίνεται ερμηνεία του δικαιώματος στη λήθη στις περιπτώσεις μηχανών αναζήτησης βάσει των διατάξεων του άρθρου 17 του ΓΚΠΔ.